آریتمی قلبی یک وضعیت نامنظمی در ضربان قلب است که می‌تواند ناشی از تغییرات در سیستم برقی قلب یا سایر عوامل باشد. قلب یک عضو عضلانی است که به منظور پمپاژ خون به سراسر بدن، به طور مداوم و با الگوی مشخصی انقباض و انبساط می‌کند. در هنگام عملکرد طبیعی، ضربان قلب به طور منظم و هماهنگ انجام می‌شود. اما در این بیماری، الگوی طبیعی ضربان قلب به صورت نامنظم، بسرعت یا کند تغییر می‌کند.
آریتمی قلبی می‌تواند در هر قسمتی از قلب اتفاق بیفتد و توسط عوامل مختلفی مانند اختلالات سیستم برقی قلب، عوامل وراثتی، ضایعات قلبی، بیماری‌های تیروئید، عوامل استرسی، مصرف مواد مخدر و برخی بیماری‌های مزمن و شرایط زندگی عوامل مهم این بیماری هستند. آریتمی قلبی می‌تواند به صورت موقتی و یا مزمن باشد و شدت آن نیز متغیر است. برخی از نشانه‌ها و علائم معمول این بیماری شامل ضربان قلب نامنظم، ضربان قلب به سرعت یا کند، احساس تپش قلب، خستگی، ضعف، درد قفسه سینه، سرگیجه و اغما می‌باشد.
علائم آریتمی قلبی چیست؟
علائم آریتمی قلبی می‌توانند متنوع باشند و بستگی به نوع و شدت آریتمی دارند. در برخی موارد، آریتمی قلبی ممکن است بی‌علامت باشد و توسط تست‌های پزشکی تشخیص داده شود. اما در مواردی، این بیماری می‌تواند علائم و نشانه‌های خاصی را ایجاد کند که عبارتند از:
۱.ضربان قلب نامنظم: یکی از نشانه‌های شایع این بیماری قلبی، ضربان قلب نامنظم است. قلب ممکن است با نوسانات غیرمعمول در فاصله زمانی بین ضربان‌ها و نامنظم بودن ضربان‌ها عمل کند.
۲.ضربان قلب سریع یا کند: در برخی موارد آریتمی قلبی، ضربان قلب بسرعت بیش از حد طبیعی (تاکی کاردی) یا کندتر از حد طبیعی (برادیکاردی) می‌شود.
۳.تپش قلب: افراد ممکن است احساس تپش قلب یا حس لرزش قلب در قفسه سینه خود را تجربه کنند. این احساس معمولاً ناگهانی و نامنظم است.
۴.درد قفسه سینه: در برخی موارد، این بیماری می‌تواند با درد یا فشار در قفسه سینه همراه باشد. این درد ممکن است شدید و کوتاه مدت باشد و ممکن است با فعالیت یا استراحت تغییر کند.
۵.سرگیجه و اغما: آریتمی قلبی ممکن است با سرگیجه و اغما همراه باشد. این اتفاق ممکن است به دلیل کاهش جریان خون به مغز در نتیجه ضربان نامنظم قلب رخ دهد.
۶.خستگی و ضعف: خستگی و ضعف ناشی از این بیماری ممکن است به دلیل عدم ارسال کافی خون و اکسیژن به بافت‌ها و عضلات باشد. این مشکل می‌تواند باعث کاهش قدرت و استقامت فیزیکی شود و فرد را خسته و ضعیف کند.
۷.تنگی نفس: این بیماری می‌تواند به تنگی نفس و احساس ناشی از نفس کشیدن دشوار منجر شود. این علامت ممکن است به دلیل کاهش آهسته و یا نامتناسب ضربان قلب و جریان خون باشد.
علاوه بر این، آریتمی قلبی ممکن است با احساس عرق کردن، اضطراب، سردرد، حالت تهوع، اختلالات بینایی و تعریق شبانه همراه باشد.در صورت تجربه هرگونه علامت یا نشانه‌ای که به آریتمی قلبی اشاره دارد، مهم است به پزشک خود مراجعه کنید. تشخیص و درمان صحیح این بیماری می‌تواند با کمک متخصصان قلب و استفاده از روش‌های تشخیصی مانند الکتروکاردیوگرافی و الکتروفیزیولوژی قلبی انجام شود.
علت آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی قلبی می‌تواند به دلایل متنوعی ایجاد شود. برخی از علل شایع این بیماری عبارتند از:
- اختلالات سیستم برقی قلب: قلب برای انجام عملکرد منظم خود، به یک سیستم برقی تکیه می‌کند. اختلالات در سیستم برقی قلب می‌توانند منجر به آریتمی شوند. مثال‌هایی از اختلالات سیستم برقی قلب شامل فیبریلاسیون بطنی، تاکی‌کاردی، بلوک قلبی و آریتمی‌های جسمانی هستند.
- بیماری‌های قلبی: برخی از بیماری‌های قلبی می‌توانند آریتمی قلبی را ایجاد کنند. مثلاً بیماری عروق کرونری قلب، نارسایی قلبی، بیماری‌های صمام قلب و بیماری‌های مادرزادی قلبی می‌توانند به آریتمی قلبی منجر شوند.
- عوامل وراثتی: برخی از آریتمی‌ها به صورت وراثتی منتقل می‌شوند. مثال‌هایی از این نوع آریتمی‌ها شامل سندرم ولف-پارکینسون-وایت، سندرم بروگادا-گلینگر-ریاضی و سندرم لنگره‌لاهی می‌باشند.
- عوامل خارجی: برخی عوامل خارجی نیز می‌توانند این بیماری قلبی را تحریک کنند. به‌عنوان مثال، مصرف مواد مخدر، مصرف مسمومیت‌هایی نظیر الکل یا داروهای خاص، استفاده از محصولات محدود کننده قلبی، استرس شدید، کمبود خواب و فعالیت بدنی شدید ممکن است در بروز آریتمی قلبی نقش داشته باشند.
- بیماری‌های دیگر: برخی از بیماری‌ها و شرایط مرتبط با سایر سیستم های بدن نیز می‌توانند باعث این بیماری شوند. برخی از این بیماری‌ها شامل بیماری‌های تیروئیدی، بیماری‌های ریوی، عفونت‌ها، اختلالات الکترولیتی (مانند نقص پتاسیم و مگنزیم) و بیماری‌های خونی می‌باشند.
مهم است بدانید که هر آریتمی قلبی ممکن است دارای علت خاص خود باشد و تشخیص دقیق آن نیازمند ارزیابی توسط پزشک متخصص قلب و استفاده از روش‌های تشخیصی مناسب است. به علاوه، برای برخی از افراد، علت آریتمی قلبی ممکن است مشخص نشود و معروف به “آریتمی قلبی ناشناخته” باشد. در هر صورت، برای تشخیص و درمان صحیح این بیماری، مشاوره و پیگیری با پزشک خود امری حیاتی است.
تشخیص آریتمی قلبی چگونه است؟
تشخیص این بیماری بر اساس علائم بالینی، سابقه پزشکی و استفاده از تست ها و روش‌های تشخیصی مختلف انجام می‌شود. در ادامه، تعدادی از روش‌های تشخیصی معمول برای این بیماری قلبی را بررسی خواهیم کرد:
۱.الکتروکاردیوگرافی (ECG): این تست برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب و ضبط نموداری از ضربان قلب استفاده می‌شود. با استفاده از الکترودها که به نواحی مختلف قلب نصب می‌شوند، الکتروکاردیوگرافی به پزشک اطلاعاتی در مورد نوع و شدت آریتمی قلبی می‌دهد.
۲.هولتر مانیتورینگ: این تست، ضبط طولانی مدت فعالیت الکتریکی قلب را انجام می‌دهد. بیمار یک دستگاه ضبط قلبی (هولتر) را در طول روزهای مشخصی با خود حمل می‌کند و اطلاعات فعالیت قلبی در طول این دوره زمانی را ثبت می‌کند. این تست به پزشک کمک می‌کند تا الگوهای این بیماری را در طول زمان بررسی کند.
۳.تست استرس قلبی: در این تست، فعالیت قلبی در طول فعالیت بدنی شدید یا در پاسخ به داروهای محدود کننده قلب، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این تست معمولاً در محیط بیمارستان یا مرکز تمرین فیزیکی تحت نظر پزشک انجام می‌شود.
۴.آزمایش خون: برخی از آریتمی‌ها ممکن است به علت اختلالات الکترولیتی مانند کاهش پتاسیم یا مگنزیم در خون رخ دهند. بررسی سطح این الکترولیت‌ها در آزمایش خون می‌تواند به تشخیص و مدیریت این بیماری کمک کند.
۵.الکتروفیزیولوژی قلبی: این روش تشخیصی پیشرفته تر است و در مواردی که تشخیص به کمک تست‌های غیرتهاجمی مثل ECG ممکن نیست، استفاده می‌شود. در این روش، الکترود ها به صورت تهاجمی درون قلب قرار می‌گیرند و فعالیت الکتریکی قلب را مستقیماً ثبت می‌کنند. این تست به پزشک اطلاعات دقیقی درباره نوع و منشأ آریتمی قلبی می‌دهد و می‌تواند در برنامه‌ریزی درمانی استفاده شود.
در هر صورت، تشخیص آریتمی قلبی نیازمند ارزیابی توسط پزشک متخصص قلب است. پزشک شما ممکن است از ترکیبی از اطلاعات بالینی، سابقه پزشکی، آزمایشات تشخیصی و تست‌های دیگر برای تشخیص و تعیین نوع آریتمی استفاده کند. اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر در مورد نوع و مشخصه‌های آریتمی مورد بررسی، به تشخیص و درمان صحیح کمک خواهد کرد.
درمان آریتمی
درمان این بیماری بستگی به نوع و شدت آریتمی، علل موجود و وضعیت عمومی بیمار دارد. در ادامه، چندین روش درمانی رایج برای این بیماری را بررسی می‌کنیم:
- داروها: استفاده از داروها برای کنترل آریتمی قلبی در بسیاری از موارد مؤثر است. نوع دارویی که استفاده می‌شود، بستگی به نوع آریتمی و شرایط بیمار دارد. برخی از داروها می‌توانند به منظور کاهش ضربان قلب، تنظیم الکترولیت‌ها، یا بهبود عملکرد سیستم برقی قلبی استفاده شوند.
- تراپی الکتروفیزیولوژی: در برخی از موارد، تراپی الکتروفیزیولوژی نظیر کاتترآبلاسیون با رادیوفرکانسی (Radiofrequency Ablation) یا پیسیمی (Pacemaker) ممکن است برای درمان آریتمی مورد استفاده قرار گیرد. این روش‌ها به منظور تنظیم الکتریکی قلب و رفع علل آریتمی قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- دستگاه‌های الکترونیکی داخلی: در برخی موارد آریتمی قلبی شدید و خطرناک، نصب دستگاه‌های الکترونیکی داخلی مانند دفیبریلاسیون قلبی (Implantable Cardioverter Defibrillator – ICD) ممکن است مورد نیاز باشد. این دستگاه‌ها قادر به تشخیص آریتمی خطرناک و ارائه تراشه‌های الکتریکی برای توقف آریتمی و برگشت به ضربان نرمال هستند.
- روش‌های جراحی: در برخی موارد خاص، نیاز به روش‌های جراحی مانند جراحی صمام قلب، روش‌های ترمیمی برای بافت‌های قلبی آسیب دیده، یا جراحی روی سیستم برقی قلب (مانند جراحی روی گره سینو‌آتریال یا نصب پیسیم) وجود دارد. این روش‌ها در مواردی که داروها و روش‌های دیگر بهبود قابل توجهی نداشته باشند یا در موارد آریتمی‌های خطرناک و مراحل پیشرفته استفاده می‌شوند.
لازم به ذکر است که درمان آریتمی بستگی به نوع و شدت آریتمی، وضعیت بالینی بیمار و عوامل دیگر دارد. بهتر است با پزشک متخصص قلب خود مشورت کنید تا بر اساس تشخیص دقیق، تاریخچه پزشکی و وضعیت شما، یک برنامه درمانی مناسب تعیین شود. همچنین، پیگیری و مراقبت مداوم با پزشک خود و رعایت دستورات درمانی و تغییرات سبک زندگی می‌تواند در مدیریت و کنترل این بیماری مؤثر باشد.
انواع آریتمی
- آریتمی سینوسی: در این نوع آریتمی، فعالیت الکتریکی قلب از گره سینوسی به درستی انجام می‌شود، اما شکل، فرکانس یا ضربان قلب غیرطبیعی است.
- آریتمی تاهی‌کاردی: در این نوع آریتمی، ضربان قلب کمتر از حد طبیعی (کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه) است. به آن برادیکاردی هم گفته می‌شود.
- آریتمی تاکی‌کاردی: در این نوع آریتمی، ضربان قلب بیش از حد طبیعی (بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) است.
- آریتمی فیبریلاسیون آتریوم: در این نوع آریتمی، اتصال بین گره سینوسی و گره آتریوونودال مختل شده است و آتریوم‌ها به طور نامنظم و ناهمزمان انقباض می‌کنند. این می‌تواند به خطرات جدی برای بیمار منجر شود.
- آریتمی فیبریلاسیون وتر: در این نوع آریتمی، وترها به طور ناهمزمان و نامنظم انقباض می‌کنند و به جای انقباض منظم و منتظم، یک توده بی‌نظم از سیگنال های الکتریکی به قلب ارسال می‌شود.
- آریتمی جریان پیوسته: در این نوع آریتمی، بخش‌های مختلف قلب به طور نامنظم انقباض می‌کنند، که ممکن است منجر به ضربان قلب نامنظم هم شود.
آیا بیماری آریتمی قلبی خطرناک است؟
بسته به نوع آریتمی و شدت آن، بیماری آریتمی قلبی می‌تواند خطرناک باشد. در برخی از موارد، آریتمی می‌تواند بدون عوارض جدی باقی بماند و تأثیر چندانی بر کیفیت زندگی فرد نداشته باشد. اما در موارد دیگر، آریتمی ممکن است به مشکلات جدی و خطرناکی منجر شود. به برسی برخی از خطرات و عوارض آریتمی قلبی می پردازیم:
۱.خطر ایجاد تشنج و از دست رفتن هوشیاری: در بعضی از آریتمی‌ها، ضربان قلب بسیار سریع یا نامنظم می‌شود که می‌تواند منجر به کاهش آمدن جریان خون به مغز و بازتاب در همین راستا منجر به تشنج یا از دست رفتن هوشیاری شود.
۲.خطر ایجاد اختلالات خواب و خستگی: آریتمی قلبی می‌تواند منجر به خستگی غیر عادی، ضعف عمومی، عدم تمرکز و اختلالات خواب شود که به کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی می‌گذارد.
۳.خطر افزایش خطر سکته قلبی و عروقی: برخی از آریتمی ها می‌توانند منجر به تشکیل لخته‌های خونی در قلب شوند که می‌توانند خطر سکته قلبی یا سکته عروقی در سایر بخش‌های بدن را افزایش دهند.
۵.خطر افزایش خطر ایست قلبی: در برخی از آریتمی‌ها، قلب ممکن است به طور ناگهانی و بی‌سابقه ایست قلبی داشته باشد، که این موضوع به شکلی جدی و بحرانی در نظر گرفته می‌شود و نیاز به درمان فوری دارد.
۶.خطر نارسایی قلبی: در برخی از موارد، آریتمی قلبی می‌تواند باعث کاهش قدرت انقباضی قلب و نارسایی قلبی شود که به کاهش عملکرد قلبی و افزایش خطر عوارض قلبی می‌انجامد.
۷.خطر افزایش ضربان قلب: برخی از آریتمی ها می‌توانند منجر به افزایش ضربان قلب شود که در برخی از موارد می‌تواند خطرناک باشد و عوارضی مانند خستگی، ضعف و نفس‌کشیدگی را به همراه داشته باشد.
جمع بندی
آریتمی قلبی، نوعی اختلال ریتم قلب است که با تغییر در نرمال برخورد قلب مرتبط است. علائم آریتمی قلبی ممکن است شامل تپش قلب نامتعادل، تپش سریع، نامنظم یا ضعیف، درد قفسه سینه، ضعف عمومی و تنگی نفس باشد. برخی از عوامل موجب آریتمی قلبی شامل اختلالات ساختاری قلب، آسیب به عضله قلب، عوامل وراثتی، مصرف مواد مخدر، استرس و بیماری‌های دیگر می‌باشند.
تشخیص این بیماری شامل ارزیابی تاریخچه بالینی، انجام آزمایش‌های الکتروفیزیولوژی قلب و آزمایش‌های تصویربرداری مانند الکتروکاردیوگرافی و اکوکاردیوگرافی است. درمان آریتمی قلبی شامل مدیریت علائم، استفاده از داروها برای کنترل ضربان قلب، استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی داخلی مانند پیس‌میکر و کاردیورسور، و در برخی موارد روش‌های جراحی مثل آبلایزریون آریتمی است.
بیماری آریتمی قلبی ممکن است در برخی از موارد خطرناک باشد و به عوارض جدی مانند ایست قلبی، نارسایی قلبی و سکته قلبی منجر شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام، درمان مناسب و پیگیری منظم توسط پزشک باعث بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطرات مرتبط با آریتمی قلبی می‌شود. از طرفی، تغییرات سبک زندگی سالم مانند مدیریت استرس، مصرف یک رژیم غذایی سالم، فعالیت و ورزش منظم در پیشگیری از این بیماری بسیار موثر است. امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید.
من مریم سردبیر مجله ورزشی تن‌زیب هستم و حدودا ۴ سال تجربه نوشتن محتوا و سئو دارم.
دیدگاهتان را بنویسید